De geschiedenis van de Ichthusgemeente

Home De geschiedenis van de Ichthusgemeente

De Ichthusgemeente in Amersfoort behoort tot het Nederlands kerkverband van Christelijke Gereformeerde Kerken in ofwel de CGK. De Christelijke Gereformeerde Kerken zijn ontstaan in 1893.

Daar gaat nog een lange geschiedenis aan vooraf, die zijn oorsprong vindt in de 16e eeuw wanneer de Reformatie plaatsvindt. De Hervormde kerk ontstaat.

Rond 1890 bestonden in Amersfoort naast elkaar de christelijk gereformeerde kerk aan de Langegracht, en de gereformeerde kerk in doleantie, aan de Zuidsingel. Beide gemeenten hadden de Nederlands Hervormde kerk verlaten uit gewetensbezwaren tegen de on-Bijbelse verkondiging die daar werd getolereerd, en uit moeite met de druk die de kerkleiding de gemeenten oplegde. Als op 17 juni 1892 op synodaal niveau is besloten tot “Vereeniging” tussen deze twee stromingen tot één Gereformeerde kerk, volgen binnen twee maanden ook de kerken in Amersfoort.

Echter, binnen de Christelijk Gereformeerde kerk aan de Langegracht wenst een minderheid de vereniging niet aan te gaan. Zij sluit zich aan bij een kleine groep gemeenten in Nederland die in een rest synode in Den Haag in januari 1893 zich uitspreekt niet een “nieuwe stichting” te zijn, “maar een zuivere voortzetting der aloude Christelijke Gereformeerde Kerk, gelijk zij in de dagen der scheiding is herleefd”.


De gemeente in Amersfoort begint in 1893 klein. De eerste ledenvergadering wort bezocht door twaalf ‘manslidmaten’. In het begin worden de kerkdiensten gehouden in een zaaltje aan de Muurhuizen. In 1906 koopt men een gebouw “De Zaaier” aan de Langegracht.

In 1916 krijgt de gemeente een eerste predikant, dominee L.H. Beekamp. De gemeente groeit en in 1917 wordt een nieuw gebouw in gebruik genomen aan de Willem van Mechelenstraat. Het ledenaantal is inmiddels gestegen tot een kleine 200. In datzelfde jaar wordt de “jongelingenvereniging” opgericht. Ds. Beekamp blijft 6 jaar verbonden aan de gemeente van Amersfoort en voelt zich in 1922 geroepen om zijn werk voort te zetten in de gemeente van Rozenburg.

In 1923 wordt dominee Salomons beroepen. Ook hij blijft 6 jaar aan de gemeente verbonden. In deze periode groeien de activiteiten. Het zondagsschoolwerk wordt gestart en er is sprake van een zendingsvereniging. Ds. Salomons neemt in 1929 afscheid en zet zijn werk voort in de gemeente van ’s Gravenzande.

De kerk blijft niet lang “vacant” (zonder eigen dominee). In hetzelfde jaar wordt ds. P. de Groot predikant van de gemeente in Amersfoort. Hij zal gedurende 4 jaar de gemeente leiden en gaat in 1933 naar de gemeente van Gorinchem. De gemeente groeit in deze periode en ook het verenigingswerk en de activiteiten nemen toe.

In 1937 is de gemeente gegroeid tot 420 leden en na een vacante periode van 4 jaar wordt ds. Drenth beroepen. De economische crisis laat zich ook gelden in de kerk. Het zijn financieel gezien magere jaren. Gedurende de tweede Wereldoorlog gaat het kerkelijk leven door. Weliswaar met aanpassingen zoals niet meer ’s avonds vergaderen in verband met de avondklok en verduisteringsmaatregelen, de predikant krijgt geen autovergunning, de mannenvereniging wordt verboden en avondmaalswijn is moeilijk te verkrijgen. In die tijd zoeken verschillende kerken in Amersfoort toenadering tot elkaar al is het wel met de nodige reserves.

Na de oorlog lijkt weer sprake van nieuw elan. De jongelings-, meisjes- en zangvereniging willen hun schouders zetten onder een jeugd- en vergadergebouw. Het zondagschoolwerk bloeit op. Er wordt in diverse wijken zondagschoolwerk/evangelisatiewerk verricht. De jeugd, die door de loop van de tijd met pieken en dalen georganiseerd is, schenkt in 1946 de kerk een doopvont.
In 1949 is sprake van een voorzichtige ingebruikname van een nieuwe psalmberijming.
In 1951 wordt voor het eerst een kerkdienst via de radio uitgezonden. Ook is er sprake van samenwerking met de hervormde en gereformeerde kerk m.b.t. evangelisatiewerk.
In 1953 is er sprake van een tweede “preekplaats”. Er zijn samenkomsten in het Soesterkwartier.
In 1957 wordt voor het eerst een dienst opgenomen met een bandrecorder, zodat mensen thuis ook kunnen delen in de kerkdienst. In datzelfde jaar doen we mee in de oprichting van verzorgingscentrum De Amerhorst. De gemeente telt inmiddels 504 leden.

In 1957 neemt ds. Drenth na 20 jaar Amersfoort een beroep aan naar de gemeente van Rotterdam Overschie. De gemeente is niet lang vacant. In 1958 doet ds. Eerland zijn intrede.
Hij zal 10 jaar aan de gemeente verbonden blijven. Hij geeft naast zijn predikantschap godsdienstles aan de christelijke huishoudschool en is ook een jaar legerpredikant.
De extra diensten in Soesterkwartier worden afgeschaft omdat men vreest dat het de band tussen de gemeenteleden zal schaden.

In 1960 wordt een vrouwenstudievereniging opgericht. In 1961 vragen enkele zusters om stemrecht. Het duurt echter nog tot 1969 wanneer de synode instemt met vrouwen-stemrecht. In 1967 is er sprake van ingebruikneming van de nieuwe bijbelvertaling van het NBG. In datzelfde jaar wordt ook het gebruik van bloemen in de kerk ingevoerd.

In 1958 is er sprake van stadsuitbreiding. Hierdoor wordt groei van de gemeente voorzien en worden er plannen gemaakt voor uitbreiding van het gebouw aan de Willem van Mechelenstraat. Naast uitbreiding van het bestaande gebouw worden ook diverse locaties onderzocht voor nieuwbouw. Vanaf 1962 wordt een spaaractie opgezet. Het bestaande kerkgebouw wordt verkocht en men gaat tijdelijk kerkdiensten houden in het Corderiuscollege. In 1965 wordt het besluit genomen om een nieuw gebouw te gaan realiseren aan de Grote Haag. Men gaat een spannende tijd tegemoet. De gemeenteband blijkt sterk. Men zet met elkaar de schouders eronder en op 16 maart 1967 wordt het nieuwe gebouw aan de Grote Haag in gebruik genomen.

In de periode 1957 – 1967 vindt op diverse vlakken samenwerking met andere kerken plaats. Zo wordt meegedaan aan de oprichting van een stichting voor maatschappelijk werk en gezinsverzorging. Ook verzorgingscentrum De Amerhorst is een resultaat van interkerkelijke samenwerking. De predikant gaat voor in de kapel van verzorgingscentrum De Lichtenberg.

Als ds Eerland eind 1967 vertrekt naar Hilversum is de gemeente wederom niet lang vacant. In 1968 wordt ds van Smeden bevestigd. De gemeente telt inmiddels 600 leden en zal in de opvolgende jaren doorgroeien naar 700 leden. Er wordt veel gebouwd in Amersfoort. Dat levert veel nieuwe leden op, maar het verloop blijkt ook groot. De randkerkelijkheid neemt toe. De grote gemeente vergt veel van de predikant. Er wordt nagedacht over een tweede predikant, maar dit blijkt financieel niet haalbaar.

In de 70er jaren verandert er veel. Diensten op feestdagen worden omlijst met het zingen van liederen, er is sprake van een kinderkoor, een volwassenenkoor en een cantorij.
In 1968 komt er weer een nieuwe psalmberijming uit. Het duurt echter tot 1973 voordat deze als standaard wordt ingevoerd.
In 1970 wordt begonnen met kindernevendiensten. Er is voor het eerst sprake van een jeugdouderling. Men heeft plannen om het evangelisatiewerk een boost te geven, maar dat komt moeizaam van de grond. We nemen wel deel in Kerinam (Kerken in Amersfoort) waarmee middagpauzediensten worden georganiseerd en men staat met een lectuurcaravan op de Varkensmarkt. En er worden interkerkelijke diensten gehouden gericht op buitenkerkelijke mensen. Er zijn ook weer contacten en gesprekken met de Vrijgemaakt gereformeerde kerk, maar veel verder dan gesprekken komt het niet.

Ds van Smeden neemt in april 1976 afscheid en vertrekt naar ’s-Gravenhage. Kort daarna, in 1977, heeft de gemeente al weer een nieuwe predikant in ds Harder.
Met zijn komst lijkt alles te worden geïntensiveerd. Het pastoraat, het omgaan met ethische vragen, het functioneren van wijkteams, de organisatie van catechesaties en de bewustwording van onze roeping in de wereld. Er wordt gestart met een  bijbelklas voor de jongeren tijdens de middagdiensten. De avondmaalsdiensten krijgen een andere vorm, waardoor we in één kring het avondmaal vieren. In 1982 worden de antependia aangeschaft, die tot op heden in de kerk gebruikt worden.
Van 1979 tot 1985 is ds Rebel vanuit onze gemeente actief als hoofd van de pastorale dienst van ziekenhuis De Lichtenberg. Het is de tijd van ethische vragen over euthanasie en abortus. Het laatste blijkt ook binnen de gemeente een punt van discussie met pijnlijke kanten. In 1987 neemt Ds Harder afscheid als hij bij rust- en verpleeghuis De Lichtenberg hoofd van de pastorale dienst wordt.

En weer is de gemeente slecht een korte tijd vacant. In april 1988 wordt ds Biesma bevestigd als nieuwe predikant van de gemeente. In een tijd van toenemende secularisatie en toenemend individualisme is “Gemeenteopbouw” het kernwoord van de hierop volgende periode. Randkerkelijkheid en kerkverlating zijn problemen waar de gemeente mee worstelt.
Veel energie wordt besteed aan het blijvend betrekken van de jeugd. Creches tijdens de dienst, een bijbelklas voor kinderen, die net naar de middelbare school gaan.

Om nieuwkomers te binden worden maandelijks kennismakingsbijeenkomsten gehouden. Onderling is de band goed. De gemeente is ingedeeld in wijken en de wijkdames zijn door hun vele contacten in de wijk een onmisbare schakel in de opbouw van de gemeente.
We prijzen ons gelukkig met een aantal predikanten die lid zijn van onze gemeente, maar in ander werk actief zijn.
Ds Biesma blijft verbonden aan de gemeente tot aan zijn emeritaat in 2001 en zal daarna nog vaak voorgaan in de diensten.

Al kort na het emeritaat van ds Biesma wordt ds van de Wekken beroepen. Pastor Ton zoals hij ook wel wordt genoemd. Onder zijn leiding wordt veel aandacht besteed aan het Jeugdwerk en start ook een evangelisatieproject onder Roemeense zigeuners, Gipsy Mission.
Inmiddels worden er volop woningen gebouwd in Vathorst en een aantal kerken (PKN, CGK en NGK) bundelt de krachten om in Vathorst een samenwerkingsgemeente op te zetten. Hierdoor verliest de Ichthusgemeente weliswaar een behoorlijk aantal leden, die ook in deze wijk wonen, maar De Kruispuntgemeente vult in deze nieuwbouwwijk duidelijk een leegte.

In 2007 wordt een tweede belangrijke stap genomen in het evangelisatiewerk. ICF Amersfoort wordt opgericht (International Christian Fellowship) door de Vrijgemaakt Gereformeerde Kerken en de Ichthusgemeente. Onder deze noemer worden twee gemeenten in het leven geroepen; OASE (een Arabischtalige gemeente, en Grace Church, een Engelstalige gemeente). De eerste richt zich voornamelijk op Nederlanders afkomstig uit Noord Afrika en het Midden Oosten. De tweede richt zich op expats, die in Amersfoort en omgeving werkzaam zijn en mensen uit Aziatische en Afrikaanse landen.

Ds van der Wekken neemt in 2007 een beroep aan naar Scherpenzeel. Hij blijft zich echter  inzetten voor het Gipsy Mission project en onderhoudt nog lang contacten met de Ichthusgemeente.

Al snel na het vertrek van ds van der Wekken wordt ds Soeters beroepen. Hij doet in 2008 zijn intrede. Hij zal de gemeente dienend leiden tot aan zijn emeritaat in 2017. In deze periode wordt veel energie gestopt in geloofsgroei. Binnen het verband van Christelijke gereformeerde kerken speelt in deze periode een aantal zaken, die leiden tot fundamentele discussies. De Ichthusgemeente blijft hierin niet aan de kant staan, maar stelt het belang van verbondenheid voorop. “Eenheid in verscheidenheid” is het motto. Zoals ook al eerder in het bestaan van de gemeente, wordt het steeds moeilijker om voldoende ouderlingen en diakenen te vinden. Om toch voeling te houden bij het geloofsleven van de gemeenteleden worden naast deze ambten in de Ichthusgemeente Pastoraal bezoekers benoemd. Deze gemeenteleden brengen evenals de ouderlingen pastorale bezoeken bij gemeenteleden. Dit versterkt de onderlinge verbondenheid in Jezus Christus.

Er zijn met enige regelmaat gesprekken met andere kerken over samenwerking in het  Beraad Gereformeerde Kerken. In de zomermaanden worden gezamenlijke middagdiensten georganiseerd. Predikanten van Vrijgemaakt Gereformeerde Kerken en Nederlands Gereformeerde Kerken gaan voor bij ons en onze predikant gaat voor bij andere gemeenten. Ook op diaconaal vlak is er regelmatig overleg met andere kerken in Amersfoort maar vooralsnog komt het echter niet tot een hechte samenwerking.

Sinds 2017 is de Ichthusgemeente vacant. Wij hebben geen vaste predikant. Gelukkig zijn we gezegend met een aantal Christelijke Gereformeerde emeriti predikanten als lid van onze gemeente en zijn predikanten van zustergemeenten bereid om voor te gaan in onze diensten.

Er zijn vele predikanten benaderd in de afgelopen jaren. Dat heeft 4 keer geleid tot een beroep, maar de betreffende predikanten hebben gekozen voor een andere gemeente.

Tekst van de dag

De Heer zal me van alle kwaad redden en me veilig naar zijn hemels koninkrijk brengen. Hem komt de eer toe tot in alle eeuwigheid. Amen.